,,Ślub”
to dramat autorstwa Witolda Gombrowicza. Został napisany w Argentynie w 1946 roku. Obok ,,Iwony,
księżniczki Burgundy” i ,,Operetki” ,,Ślub” jest jednym z trzech scenicznych
utworów Gombrowicza.
W
dramacie można zauważyć nawiązania do dzieł Wiliama Szekspira. Bohaterami
,,Ślubu”
(a także ,,Iwony, księżniczki Burgundy”) są członkowie rodziny królewskiej. Gombrowicz, podobnie jak Szekspir, ukazał niestabilność społeczną ludzi na dworach, ich problemy, intrygi, walkę o władzę. Co więcej, główny bohater ,,Ślubu” – Henryk – jest niczym postać z dramatu elżbietańskiego. Młodzieniec (jak Hamlet lub Makbet) wiele rozmyśla, wygłasza refleksyjne monologi, zadaje dużo pytań, jest wewnętrznie rozdarty, jednak jego czyny są sprzeczne z przekonaniami. Warto też wspomnieć
o znaczącym motywie snu. W sztuce ,,Sen nocy letniej” Szekspira sen łączy świat baśniowy
z rzeczywistym, wróżki i elfy ingerują w sprawy ludzi, dzieją się rzeczy niezwykłe i dziwne.
W ,,Ślubie” wszystkie wydarzenia są snem Henryka, o czym mówi sam bohater („Ale oni nie mogli zwariować, bo ich nie ma, a ja śnię….i najlepszy dowód, że ich nie ma, to iż mówię przy nich, że ich nie ma – oni są tylko w mojej głowie- o moja głowo!”). Młodzieniec wie, że śni, a inne postaci są tylko wytworem jego umysłu, jednak mają one wpływ na działania Henryka.
(a także ,,Iwony, księżniczki Burgundy”) są członkowie rodziny królewskiej. Gombrowicz, podobnie jak Szekspir, ukazał niestabilność społeczną ludzi na dworach, ich problemy, intrygi, walkę o władzę. Co więcej, główny bohater ,,Ślubu” – Henryk – jest niczym postać z dramatu elżbietańskiego. Młodzieniec (jak Hamlet lub Makbet) wiele rozmyśla, wygłasza refleksyjne monologi, zadaje dużo pytań, jest wewnętrznie rozdarty, jednak jego czyny są sprzeczne z przekonaniami. Warto też wspomnieć
o znaczącym motywie snu. W sztuce ,,Sen nocy letniej” Szekspira sen łączy świat baśniowy
z rzeczywistym, wróżki i elfy ingerują w sprawy ludzi, dzieją się rzeczy niezwykłe i dziwne.
W ,,Ślubie” wszystkie wydarzenia są snem Henryka, o czym mówi sam bohater („Ale oni nie mogli zwariować, bo ich nie ma, a ja śnię….i najlepszy dowód, że ich nie ma, to iż mówię przy nich, że ich nie ma – oni są tylko w mojej głowie- o moja głowo!”). Młodzieniec wie, że śni, a inne postaci są tylko wytworem jego umysłu, jednak mają one wpływ na działania Henryka.
Jeśli chodzi o bohaterów utworu,
odgrywają oni ogromną rolę we śnie Henryka. Większość z nich stanowi różne
alter – ego młodzieńca, który jest wewnętrznie rozdarty. Władzio jest lojalny,
uległy
i bezgranicznie oddany przyjacielowi – dla niego się nawet zabija. Ignacy, ojciec i król, symbolizuje tradycję, konserwatyzm i obowiązujące normy społeczne. Natomiast Pijak to mroczna strona osobowości Henryka. Najpierw chce zgwałcić Manię i pobić Ojca , a potem namawia Księcia do zdrady. Chłopak ulega namowom Pijaka, obala tradycyjne metody Króla i na ich miejsce wprowadza totalitarne rządy. Aresztuje wszystkich, którzy mogą zagrozić jego władzy. Do więzienia trafia także Władzio, który został skojarzony przez Pijaka w dziwnej pozie z Manią, przez co Henryk boi się, że narzeczona go zdradza z przyjacielem. To przejęcie władzy jest swoistym wyrazem buntu bohatera, który nie zgadza się na otaczające go normy i próbuje zaprowadzić porządek na swój sposób. Ukazuje to jego psychikę i pewne szaleństwo, które wyniósł z wojny.
Innego znaczenia nabiera także tytułowy ślub. Najpierw Ignacy chce uczynić
z Mani czysto dziewiczą żonę syna poprzez ślub w duchu dawnej tradycji,
ma go udzielić wezwany biskup Pandulf. Sytuacja zmienia się, gdy do władzy dochodzi Henryk. Zawarcie małżeństwa ma być ukoronowaniem jego potęgi. Ślubu chce udzielić sobie sam; nie udziela go Kościół, tylko człowiek.
Zmienia się również pojęcie Boga. Bóg przestaje być nadrzędną wartością,
a staje się zwykłym wytworem człowieka; to ludzie stwarzają Boga:
Mądrzej ci powiem, jakiej to religii
Jestem wraz z Tobą kapłanem. Między nami
i bezgranicznie oddany przyjacielowi – dla niego się nawet zabija. Ignacy, ojciec i król, symbolizuje tradycję, konserwatyzm i obowiązujące normy społeczne. Natomiast Pijak to mroczna strona osobowości Henryka. Najpierw chce zgwałcić Manię i pobić Ojca , a potem namawia Księcia do zdrady. Chłopak ulega namowom Pijaka, obala tradycyjne metody Króla i na ich miejsce wprowadza totalitarne rządy. Aresztuje wszystkich, którzy mogą zagrozić jego władzy. Do więzienia trafia także Władzio, który został skojarzony przez Pijaka w dziwnej pozie z Manią, przez co Henryk boi się, że narzeczona go zdradza z przyjacielem. To przejęcie władzy jest swoistym wyrazem buntu bohatera, który nie zgadza się na otaczające go normy i próbuje zaprowadzić porządek na swój sposób. Ukazuje to jego psychikę i pewne szaleństwo, które wyniósł z wojny.
Innego znaczenia nabiera także tytułowy ślub. Najpierw Ignacy chce uczynić
z Mani czysto dziewiczą żonę syna poprzez ślub w duchu dawnej tradycji,
ma go udzielić wezwany biskup Pandulf. Sytuacja zmienia się, gdy do władzy dochodzi Henryk. Zawarcie małżeństwa ma być ukoronowaniem jego potęgi. Ślubu chce udzielić sobie sam; nie udziela go Kościół, tylko człowiek.
Zmienia się również pojęcie Boga. Bóg przestaje być nadrzędną wartością,
a staje się zwykłym wytworem człowieka; to ludzie stwarzają Boga:
Mądrzej ci powiem, jakiej to religii
Jestem wraz z Tobą kapłanem. Między nami
Bóg nasz się
rodzi i z nas
I kościół nasz
nie z nieba, ale z ziemi
Religia nasza
nie z góry, lecz z dołu
My sami Boga
stwarzamy i stąd się poczyna
Msza ludzko
ludzka, oddalona, poufna
Ciemna i ślepa,
przyziemna i dzika
Której ja jestem kapłanem!
Obrazują to Henryk i Pijak. Młodzieniec zostaje ,,napompowany boskością” przez dwór, podobnie jak palec Pijaka.
Palec staje się pewnym specyficznym narzędziem komunikacji, wywołuje
on przerażenie postaci, które wzbraniają się przed ,,dutknięciem” – fizyczną ingerencję w ciało innej osoby, przekroczeniem granicy prywatności.
Postaci z dramatu ulegają przemianom, stają się tym, kim czynią ich innych bohaterowie. Ignacy zostaje królem poprzez uklęknięcie syna, a dwór uznaje Pijaka za ambasadora. Po samobójstwie Władzia Henryk jest oskarżony
o morderstwo – wbrew przeświadczeniu o swojej niewinności młodzieniec poddaje się naciskowi Formy, która uczyniła z niego zabójcę, i każe się zaaresztować. Wszystkie osoby dramatu ulegają absurdalnym wydarzeniom, które sami stwarzają. Warto przytoczyć zdanie rozpoczynające ,,Ślub”: „Człowiek jest poddany temu, co tworzy się „między” ludźmi i nie ma dla niego innej boskości jak tylko ta, która z ludzi się rodzi.”
Obrazują to Henryk i Pijak. Młodzieniec zostaje ,,napompowany boskością” przez dwór, podobnie jak palec Pijaka.
Palec staje się pewnym specyficznym narzędziem komunikacji, wywołuje
on przerażenie postaci, które wzbraniają się przed ,,dutknięciem” – fizyczną ingerencję w ciało innej osoby, przekroczeniem granicy prywatności.
Postaci z dramatu ulegają przemianom, stają się tym, kim czynią ich innych bohaterowie. Ignacy zostaje królem poprzez uklęknięcie syna, a dwór uznaje Pijaka za ambasadora. Po samobójstwie Władzia Henryk jest oskarżony
o morderstwo – wbrew przeświadczeniu o swojej niewinności młodzieniec poddaje się naciskowi Formy, która uczyniła z niego zabójcę, i każe się zaaresztować. Wszystkie osoby dramatu ulegają absurdalnym wydarzeniom, które sami stwarzają. Warto przytoczyć zdanie rozpoczynające ,,Ślub”: „Człowiek jest poddany temu, co tworzy się „między” ludźmi i nie ma dla niego innej boskości jak tylko ta, która z ludzi się rodzi.”
Komentarze
Prześlij komentarz